Nằm trong chuỗi sự kiện “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại” thuộc Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030, ngày 1/8/2023, tại Hà Nội, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Văn phòng Sản xuất và Tiêu dùng bền vững (Bộ Công Thương) phối hợp với Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC (Đài Tiếng nói Việt Nam) tổ chức diễn đàn “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại”.
Quang cảnh diễn đàn Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại. Ảnh: Hải Anh
Diễn đàn có sự tham dự của đại diện Lãnh đạo các đơn vị của Bộ Công Thương (Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững), Bộ Thông tin và Truyền thông (Cục Báo chí); Bộ Tài nguyên và Môi trường (Viện Chiến lược – Chính sách tài nguyên và môi trường); Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP); Đại sứ quán các nước Na Uy, Australia; đại diện các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp trong, ngoài nước, người tiêu dùng và các cơ quan truyền thông.
Thời gian qua, để thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 889/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030. Trong đó nhấn mạnh việc thúc đẩy quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên, khuyến khích phát triển nguyên vật liệu và sản phẩm thân thiện môi trường, có thể tái tạo, tái sử dụng và tái chế; thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững trên nền tảng đổi mới và phát triển các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững hướng đến phát triển nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2023, trong đó bổ sung quy định, chính sách về thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững.
Tuy nhiên, việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững vẫn còn một số hạn chế về sản xuất, phân phối sản phẩm thân thiện môi trường đến với người tiêu dùng, về duy trì thói quen, hành vi tiêu dùng bền vững từ người tiêu dùng… Đây là những nội dung chính sẽ được các diễn giả tập trung thảo luận và phân tích kỹ tại Diễn đàn.
Bên cạnh đó, những bài học quốc tế trong việc thúc đẩy tiêu dùng bền vững; vai trò của việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng hay những đề xuất, kiến nghị về thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng cũng sẽ được các chuyên gia chia sẻ và trao đổi. Ông Andrew Goledzinowski, Đại sứ Úc tại Việt Nam đã phát biểu trong hội thảo:” Kế hoạch cấp quốc gia về Nhựa (National Plastics Plan) của Úc đưa ra cách tiếp cận để tăng cường tái chế nhựa, tìm giải pháp thay thế cho nhựa không cần thiết và giảm tác động của nhựa đối với môi trường mà trong đó, người tiêu dùng là một mắt xích quan trọng. Quyết định chọn mua và cách thải bỏ bao bì của người tiêu dùng quyết định lượng nhựa được tạo ra, tái chế và bỏ đi. Vì vậy, chính phủ Úc đang tập trung vào giáo dục cộng đồng để giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định sáng suốt và tái chế đúng cách.”
Ông Andrew Goledzinowski, Đại sứ Úc tại Việt Nam đang phát biểu.
Khảo sát năm 2023 của Nielsen IQ cho thấy, 49% người tiêu dùng mang túi riêng, sử dụng túi tái chế; 47% chỉ mua đồ cần thiết, tránh lãng phí; 45% người tiêu dùng có ý thức phân loại rác tái chế và tiết kiệm điện. Nghiên cứu cũng chỉ rõ, sự kỳ vọng của người tiêu dùng với doanh nghiệp về những sáng kiến và hành động thiết thực nhằm cải thiện môi trường. Theo đó, 38% người tiêu dùng đánh giá sáng kiến và hành động thiết thực của doanh nghiệp nhằm cải thiện môi trường là cực kỳ quan trọng. Còn khảo sát về xu hướng tiêu dùng xanh từ góc nhìn
của người tiêu dùng Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh của Intage Việt Nam cũng cho thấy, tiêu dùng xanh đang trở thành vấn đề tất yếu. Họ nhận thức được sự cần thiết của các hoạt động bảo vệ môi trường và thay đổi hành vi, thói quen để có các tác động tích cực và bảo vệ môi trường.
Dù vậy, từ nhận thức đến hành động vẫn còn một khoảng trống rất xa. Hiện tại, việc tiếp cận đến các sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường vẫn còn gặp nhiều trở ngại, và một trong các lý do đó xuất phát từ các chuẩn mực xã hội. Ông Đào Xuân Lai, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường cho hay :”Hiện tại vẫn còn nhiều người tiêu dùng chưa nhận thức đầy đủ về tác động hành vi tiêu dùng của bản thân đến môi trường và sức khỏe con người. Một ví dụ như lãng phí lương thực. Người Việt với tâm lý sĩ diện hay “mặt mũi”, hoặc niềm tin về việc “thà dư hơn thiếu”, sẽ chuẩn bị thức ăn nhiều hơn so với nhu cầu ăn uống thực tế, và để lại đồ ăn trong chén dĩa. Trên thực tế, việc lãng phí và thất thoát lương thực gây ra khoảng 10% lượng khí thải gây biến đối khí hậu. Vì vậy, chúng ta cần tăng cường các chương trình giáo dục và truyền thông về tiêu dùng bền vững đối với mọi tầng lớp xã hội để giới thiệu rõ ràng và chính xác về tác động của tiêu dùng đối với môi trường và xã hội, cũng như lợi ích của tiêu dùng bền vững.”
Sản xuất và tiêu dùng bền vững đã và đang trở thành xu hướng rõ nét tại các quốc gia, nhất là khi nguồn tài nguyên trên thế giới ngày càng cạn kiệt. Diễn đàn “Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững trong hệ thống phân phối hiện đại” là sự kiện để thống nhất tiếng nói và hành động chung giữa nhà quản lý – nhà sản xuất – nhà phân phối – người tiêu dùng, góp phầp xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường.
